Erotyka, mezalians, melodramat

Słowami pieści się kobietę 

stokroć czulej niż gestem.

- Gabriela Zapolska

Przed 1918 rokiem zaczęły się dobrze rozwijać różnorodne gatunki filmowe. Przede wszystkim melodramat w kilku odmianach: psychologicznym, sensacyjnym, erotycznym i obyczajowym. Aby w pełni zrozumieć istotę tego typu kina, warto przeanalizować kilka dzieł będących symbolem polskiego melodramatu początku XX wieku. 

Jako pierwszego wyodrębnię Niebezpiecznego kochanka, którego reżyserią zajmował się Kazimierz Kamiński a scenariuszem Gabriela Zapolska. Film niemy z 1912 roku opowiada o lokaju, który z chęci uzyskania szybkiego zysku postanawia okraść pracodawczynię swojej kochanki. Od niej mężczyzna dowiaduje się, że bogaczka przez cały czas nosi na szyi woreczek przepełniony pieniędzmi. Gdy dama kładzie się do łóżka, mężczyzna wkrada się do sypialni, a następnie morduje ją i jej służącą. Niestety nie udaje mu się zbiec z miejsca zbrodni, ponieważ zostaje szybko schwytany przez wybudzonych ze snu sąsiadów. Na dodatek okazuje się, że w tajemniczym woreczku znajdowała się jedynie zawinkulowana książeczka oszczędnościowa, z której złodziej nie mógłby skorzystać. W rolach głównych wystąpili Irena Horwath (pani Helenka), Kazimierz Kamiński (lokaj) i Stanisława Lubicz-Sarnowska (służąca Maryna). 

Reklama ,,Niebezpiecznego kochanka" w Dzienniku ,,Rozwój" z 27 kwietnia 1912 roku

Reklama prasowa ,,Niebezpiecznego kochanka"

Także w 1912 roku doprowadzały widzów do łez Przesądy wyreżyserowane przez Józefa Ostoję-Sulnickiego. Dzieło filmowe opowiada tragiczną historię miłości hrabianki Lidii (Maria Dulęba) do syna jej lokaja (Kazimierz Kamiński). Młodzieniec był początkującym kompozytorem, który oprócz marzeń artystycznych, skrzętnie realizował swoje matrymonialne plany względem bogatej szlachcianki. Na drodze ich uczucia stanął ojciec Lidii (Aleksander Zelwerowicz). Mężczyzna za wszelką ceną chciał zakończyć związek swojej córki z nieodpowiednim partnerem. 
Dwa lata później ukazał się film pt. Męty Warszawy, który wyróżniał się kryminalną specyfiką. Dzieło przedstawiało źródło zbrodni, jej rozwój, którego końcem była przerażająca katastrofa. Obraz filmowy uwieczniano w naturalnych plenerze z udziałem przypadkowych ,,aktorów" - każdy z nich za udział w produkcji otrzymał zapłatę w postaci gęsi. W obsadzie Mętów Warszawy znaleźli się: Halina Starska, Antonina Junosza-Gostomska, Jan Pawłowski, Józef Świeściak, Karol Wojciechowski i Józef Zieliński. 

Dzięki pracy znanego reżysera Aleksandra Hertza powstał film o tytule Fatalna godzina (tytuł alternatywny - Doktor Murski). Obraz z 1914 roku przedstawia smutny koniec manipulowania swymi zdolnościami hipnotyzerskimi przez doktora Murskiego. Bohater postanowił uwieźć żonę swojego przyjaciela poprzez poddanie jej transowi. Kobieta przychodziła do doktora w każdą środę i z tygodnia na tydzień jej stan nerwowy ulegał pogorszeniu. W końcu bohaterka zmarła. Po kilku dniach przyszła do zatrwożonego doktora jako zjawa, oplotła mu ręce wokół szyi i doprowadziła do jego śmierci. Gest ducha był aktem zemsty wobec egoistycznego lekarza, który zniszczył życie niewinnej kobiecie. W filmie zagrał Józef Zieliński (doktor Murski), Halina Starska (Wanda, małżonka Świetlicza) i Jerzy Leszczyński (Świetlicz). 

Kadry z filmu pt. ,,Fatalna godzina"

Najsławniejszym wśród polskich melodramatów erotycznych okazał się film pt. Studenci - także w reżyserii Aleksandra Hertza. W dziele były zawarte historie dwóch młodych studentów: Lucjana Ładnowskiego (Władysław Grabowski) i Jana Paszkowskiego (Kazimierz Junosza-Stępowski). Pierwszy z nich łączy się węzłem małżeńskim z ukochaną kobietą, natomiast drugi odtrąca swoją kochankę w momencie, gdy dowiaduje się, że spodziewa się jego dziecka. Kobieta pogrążona w rozpaczy wkrótce umiera zostawiając swoją maleńką córkę Polę (Pola Negri). Po kilkunastu latach dziewczyna otrzymuje pracę w magazynie mód. Pewnego dnia zostaje jej przydzielony obowiązek dostarczenia sukni do mieszkania swego nieznanego ojca. Jan Paszkowski będący pod wrażeniem jej wdzięków postanawia zatroszczyć się piękną dziewczyną. Po śmierci żony zakochany Paszkowski pragnie poślubić młodziutką Polę. Dziewczyna chcąc okazać wdzięczność swojemu opiekunowi jest skłonna przyjąć oświadczyny (mimo, że swoje serce oddała malarzowi Henrykowi (Józef Węgrzyn), który jednocześnie jest synem Lucjana Ładnowskiego). Zawiłość sytuacji i tragiczne zbiegi okoliczności ostatecznie doprowadzają do fatalnego zakończenia. 

Reklama prasowa filmu pt. ,,Studenci"

Kadr z filmu pt. ,,Studenci"

Kadr z filmu pt. ,,Studenci"

W świecie polskiego melodramatu produkowanego przed odzyskaniem przez państwo niepodległości pojawiły się wszechstronnie utalentowane postacie, których blask jaśniał przez wiele kolejnych lat. Wielkim faux-pas byłoby ich niezaprezentowanie. Przede wszystkim wśród rzeszy aktorów chcących uzyskać sławę i uznanie publiczności wyróżnili się: Władysław Grabowski, Aleksander Zelwerowicz, Kazimierz Junosza-Stępowski, Józef Węgrzyn i Kazimierz Kamiński.


Bibliografia:

Fatalna godzina. Obsada, Filmweb (online), [w:] http://www.filmweb.pl/film/Fatalna+godzina-1914-36487/ (dostęp 11.02.2016 r.).

Męty Warszawy. Obsada, Filmweb (online), [w:] http://www.filmweb.pl/film/M%C4%99ty+z+Warszawy-1914-36490/ (dostęp 11.02.2016 r.).

Niebezpieczny kochanek, Filmweb (online), [w:] http://www.filmweb.pl/film/Niebezpieczny+kochanek-1912-36346/ (dostęp 11.02.2016 r.).

Przesądy, Filmweb (online), [w:] http://www.filmweb.pl/film/Przes%C4%85dy-1912-36448/(dostęp 11.02.2016 r.).

Studenci. Obsada, Filmweb (online), [w:] http://www.filmweb.pl/film/Studenci-1916-36156/ (dostęp 11.02.2016 r.).

S. Janicki, W starym polskim kinie, Warszawa 1985.